Als je leiding geeft, wil je dat graag zo goed mogelijk doen. Lastig als je dan ‘automatisch gedrag’ vertoont in onverwachte situaties. Consultants Anne Vennemann en Klara van der Heijden adviseren om goed naar jezelf te kijken. Ken je jouw vaste patroon en kan je er iets mee doen? Daar word je zelf beter van, maar ook je team.
Wat maakt een leider een goede leider? Het antwoord is (onder andere) zelfkennis. Voor mensen die een coachende of leidinggevende rol hebben in een organisatie is het belangrijk dat zij zelf weten hoe ze in elkaar zitten. Zo hebben leidinggevenden vaak gedrag waar ze op terugvallen als het lastig wordt. Weet je wat jouw vaste gedragspatroon is? Ongetwijfeld laat je dat ook zien in werksituaties. Ben je er bewust mee bezig om dat verder te ontwikkelen? Anne en Klara vertellen over hoe je als leider kunt groeien, samen met je team, in lijn met de doelen van een organisatie.
Belangrijke vragen voor leidinggevenden zijn hierbij:
Aanpassingsvermogen
Anne: ‘Omdat de omgeving continu verandert, wordt er momenteel een groter beroep gedaan op aanpassingsvermogen en veerkracht. Maar in onzekere situaties handel je als mens snel vanuit automatisch, bestaand gedrag. Herken je dat en kan je tegen jezelf zeggen: ‘hee, dat is in deze situatie niet handig, ik heb iets anders nodig’, dan is dat heel nuttig. Hoe sneller je je eigen vaste patronen herkent, hoe beter het is.’
Klara: ‘In het herkennen van de eigen patronen valt voor leidinggevenden veel te winnen. Je kunt hier zelf mee aan de slag gaan door hier op te reflecteren, maar ook de hulp inroepen van een coach, een uitgebreid leiderschapsprogramma volgen of samenwerken met iemand uit je organisatie die je een spiegel voorhoudt.’
Podcast
Inspirerend leiderschap
Mede-oprichter van LCG, Martijn van Laak, spreekt in deze podcast over inspirerend leiderschap. Over zijn visie op leiderschap, hoe dit binnen de organisatie LCG gezien wordt en over zijn geleerde lessen als leidinggevende en ondernemer.
Uit het oude patroon
Klara: ‘Het opmerken van een patroon of zogeheten ‘oud gedrag’ is een grote en moeilijke stap, en als het lukt is dat al goed. Wat je daarna kunt doen is reflecteren: hoe reageer ik nu, is die reactie nuttig, hoe had ik eigenlijk willen reageren? Wat doet mijn reactie in de relatie met anderen? Dat kan alleen als je met acceptatie en mildheid naar jezelf kijkt. Want in zo’n oud patroon schieten, dat gebeurt gewoon soms. Maar trek er lessen uit en probeer het de volgende keer anders te doen.’
Anne: ‘Het helpt als je je valkuilen kent. Je team hoeft daar geen last van te hebben, sterker nog, ze kunnen helpen. Ik heb eens een team gecoacht waarvan de leidinggevende snel in de regel- en hulpmodus schoot. Vervolgens ging ze zaken overnemen van mensen, ook ongevraagd. Het gevolg: het team ging steeds meer achterover leunen. Door coaching werd de leidinggevende zich bewust van haar patroon. Ze stelde zich kwetsbaar op, door haar gedrag bespreekbaar te maken. Het team bood aan om haar te helpen. Zo kon de leidinggevende een stapje terug doen en groeide het team in autonomie, werd een stuk volwassener en kreeg het een mooi voorbeeld van sterk leidershap.’
De interactie tussen team en leidinggevende is cruciaal.
Actiemodus
Anne: ‘Soms zit een oud patroon echt in de weg, bijvoorbeeld als je extreem actiegericht bent in je werk. Daardoor vergeten mensen uit te zoomen, stil te staan en zich af te vragen: zijn wij eigenlijk nog wel met de juiste dingen bezig? Dat is een patroon wat overigens in veel organisaties voorkomt. Gun jezelf af en toe een moment om achterover te hangen en te kijken wat er gebeurt.’
Klara: ‘Te veel helpen kan voortkomen uit een bepaald zelfbeeld: als ik nuttig bezig ben, dan ben ik een goed mens en dus ook een goede leidinggevende. Inspringen gebeurt vanuit goede intenties, en daarbij voelt het lekker om druk bezig te zijn en mensen te helpen. Dat maakt het moeilijk en lastig om te erkennen als soms belemmerend gedrag.’
Hoe krijg je jouw team mee in een verandertraject?
Leer vaste patronen doorbreken.
Anne: ‘Maar iemand die zich bewust is van zo’n patroon, voelt beter aan wanneer een team of een teamlid ruimte nodig heeft en hoeveel. Tegelijkertijd weet ze wanneer ze juist wel moet inspringen, zodat iemand weer verder komt. Die continue balans tussen autonomie en support, daar gaat het om.’
Klara: ‘Aan de ene kant is het normaal dat mensen die tegen oude patronen aanlopen soms geen zin hebben om dat op het werk verder uit te zoeken. Wij leggen dan uit waarom het toch nuttig kan zijn, omdat die patronen jou en je team vaak belemmeren om te groeien. We bespreken dat natuurlijk van te voren: hoe diep wil iemand gaan, wat bespreken we wel en wat niet. Aan de andere kant is het ook gek om jezelf soort van achter te laten zodra je je kantoor binnenstapt. Je bent nu eenmaal één persoon, ook al zit je in een professionele modus.’
Anne: ‘Dat is de kern van kunnen zijn wie je bent. Weten waar jouw kracht ligt, maar ook waar je minder goed in bent. Als je er als leider in slaagt om dat uit te dragen, is dat heel krachtig en ben je gelijk een inspirerend voorbeeld naar je team toe.’
Fouten maken mag
Klara: ‘Ik denk dat we allemaal wel eens een leidinggevende hebben meegemaakt die je heel goed is bijgebleven. Zelf heb ik meegemaakt na een enorme werkblunder dat mijn baas er weinig over zei, behalve: ‘Heb je er iets van geleerd?’ En dat was het, geen preek maar: zat er een les in waar je iets mee kan? Ik voelde me niet veroordeeld. Iedereen maakt nu eenmaal fouten en als je dan vertrouwen krijgt, is dat superfijn.’
Anne: ‘Een andere kant van dit spectrum vind ik leidinggevenden die zich bewust zijn van de interactie tussen zichzelf en het team. Zo heb ik laatst iemand veel meer visie en richting zien geven, terwijl hij van nature niet haantje de voorste is. Hij pakte zijn rol op een hele eigen en natuurlijke manier, omdat hij wist dat het team nu meer richting nodig had. Dat vond ik ontzettend mooi. Voor beginnende leidinggevenden is die interactie soms moeilijk. Die hebben wel hun stijl en hun visie bepaald, maar kunnen dat niet altijd goed afstemmen op wat er op dat moment nodig is. Ook dat neemt toe naarmate je jezelf beter kent.’
Reflectie helpt bij het herkennen van patronen die jou als leidinggevende in de weg kunnen zitten. Klara en Anne raden aan om jezelf hierbij de volgende vragen te stellen:
Zelf aan de slag
Verder lezen
Wil je bewuster worden van jouw automatische gedrag en ontdekken hoe je effectiever kan handelen, dan raden wij het boek ‘Doorbreek de Cirkel’ aan. Het geeft je inzicht en handvatten bij veelvoorkomende patronen tussen leidinggevenden en hun team.
Meer weten?
Wil je meer weten over leiderschap en teamontwikkeling. Loop je in dit ontwikkelproces ergens tegenaan, we helpen je graag verder.
Over de auteurs
