23 zinderende zomerse zingevende boekentips

De zomervakantie: voor sommigen het ultieme moment om je hoofd leeg te maken en even helemaal los te komen van werk of andere serieuze zaken. Anderen verheugen zich erop nu juist weer wat ruimte in hun hoofd te hebben voor nieuwe interessante ideeën. Of je nu gaat voor een helicopter view of parasol-perspectief: het fijne aan lezen is dat er voor iedere groep wel een geschikt boek te vinden is. Daarom vroegen we een aantal consultants naar een boek dat hen speciaal is bijgebleven. Omdat het ze aan het denken zette, inzichten bood voor de praktijk, of gewoon simpelweg vermakelijk was.

We hebben een lijst van maar liefst 23 boeken samengesteld. Drie boekentips zijn er groot uitgelicht, negen boeken kregen een korte toelichting en de overige elf staan ter afsluiting in de backlog. Of je nu thuis in de tuin zit, het campingleven opzoekt, gaat wandelen in de bergen of urenlang op het strand te vinden bent, met deze tips vind je jouw perfecte leesvoer voor komende zomer!

Via onderstaande links klik je direct door naar de boekentip van je keuze:

• 1. Socrates op Sneakers (getipt door Hanne Visser)
• 2. Leadership and self-deception (getipt door Jaap Brouwer)
• 3. Doe en denk als de Kleine Prins (getipt door Luciano Landzaad)
• 4 – 6. Voor de vakinhoud-lezers
• 7 – 9. Voor de even-wat-anders-lezers
• 10 – 12. Voor de lekker-weg-lezers
• 13 – 23. Boekenbacklog

1. Socrates op Sneakers

Getipt door collega Hanne Visser.

Wanneer las je dit boek?

“Een paar maanden geleden heb ik het voor het eerst helemaal gelezen.”

En waarom juist toen?

“Ik werd getipt door collega Stefan Zielhuis. We waren bezig met de voorbereiding van een project: een Incompany Green Belt training voor een groep leidinggevenden. Daarnaast hielpen we die organisatie met het opzetten van Obeya. Bij het MT merkten we al snel dat ze worstelden met effectief overleggen, doordat ze – met de beste intenties – vanuit aannames op elkaar reageerden.

Toen zeiden we: daar moeten we wat mee. We moeten hen helpen het idee van ‘begrijpen voor ingrijpen’ naar voren te halen. Dat je, wanneer iemand iets zegt, daar nieuwsgierig naar probeert te zijn. Dat je probeert het te bevragen en te achterhalen welk verhaal erachter zit, voordat je er vanuit jouw eigen bril op gaat reageren. Want dat maakt het veel krachtiger en sterker, je begrijpt elkaar zo veel beter. Daar zit heel veel waarde in.

Dus besloten we een trainingsblok te maken over de kunst van het vragen stellen. Daarop vertelde Stefan dat hij daar een interessant boek over wist. En zo zijn we Socrates op Sneakers gaan lezen, om die kennis daarna te gebruiken in de training.”

Hoe beviel dat blok bij de trainingsdeelnemers?

“Dat ging heel goed! Omdat ze het best moeilijk vonden, hebben we ook echt wel wat theorie meegegeven: hoe pak je dat Socratisch bevragen aan? Kun je je eigen aannames überhaupt stilzetten? Misschien kun je ze wel laten komen, maar jezelf daarin even niet te serieus nemen. En welke vragen kunnen je helpen? Wat is bijvoorbeeld het verschil tussen open, gesloten en suggestieve vragen?

Vervolgens moesten ze met die theorie gaan oefenen, aan de hand van de leerdoelen die ze eerder voor zichzelf hadden opgeschreven. We lieten hen elkaar Socratisch bevragen over die leerdoelen. Zo begrepen ze elkaars leerdoel beter en konden ze hun eigen leerdoel verder aanscherpen.
Dat werkte heel fijn, ze beseften steeds meer: ‘we stellen toch al snel suggestieve vragen’. Dan denken we dat we al wel ongeveer begrijpen wat de ander bedoelt. We interpreteren iemands antwoord omdat we het relateren aan onze eigen ervaringen, terwijl elke situatie natuurlijk anders is.”

Waarom beveel je dit boek aan?

“Er staan heel veel anekdotes in, dat is heel krachtig. Het boek raakt daarmee vaak een gevoelige snaar, dat je denkt: ‘Shit, dit doe ik zelf ook altijd’.
Elke Wiss geeft ook een duidelijk stappenplan met tips voor hoe je dit in de praktijk kunt toepassen. Wat gaat jou nu helpen om hier meer voor open te staan? Je krijgt handvatten om te begrijpen hoe je hier zelf in zit.”

Er staan veel anekdotes in dit boek en dat maakt het zo krachtig. Ik heb regelmatig gedacht ‘Shit, dit doe ik zelf ook altijd’.

LCG’er Hanne over het boek ‘Socrates op Sneakers’

“Wat ik erg mooi vond is het besef dat wij, als denkende mens, dingen van nature in hokjes plaatsen. En dit is helemaal niet gek, dit is hoe wij de wereld aankunnen. Maar die hokjes bepalen wel hoe jij iets interpreteert, hoe iets op je overkomt. Daar zit ook waarde in, dus je hoeft deze reflex niet uit te zetten. Maar je kunt wel proberen jezelf niet te serieus te nemen en je eigen interpretaties te bevragen, voordat je op iemand reageert.”

“En het idee is —daarom heet het natuurlijk ook ‘Socrates’ op sneakers; Socrates was heel erg bezig met waarheid vinden. Hij is bekend om de uitspraak ‘het enige wat ik zeker weet is dat ik niets weet’.  Maar hij vond vooral de gedachten van de ander interessant, en het gesprek daarover. Want juist het voeren van dat gesprek zorgt voor verbinding. Daar nemen we de tijd niet meer zo voor tegenwoordig, en dat zouden we eigenlijk wel moeten doen.”

Welk inzicht uit dit boek is je het meest bijgebleven?

“Het idee dat je in je hoofd een knop kunt omzetten. Je kunt je interpretaties en oordelen even opzijzetten. Soms hoor je iemand iets zeggen en denk je; ‘hier kan heel veel interessants in zitten. Dan kun je ervoor kiezen om dat socratisch te bevragen. En daarbij gaat het dus vooral om het hebben van die nieuwsgierigheid. Niet zozeer om het vinden van antwoorden, maar het nieuwsgierig zijn naar het verhaal erachter, naar de gedachten van de ander.”

En wat ik er ook uit heb gehaald, is dat je gesprekken over allerlei uiteenlopende onderwerpen veel Socratischer kunt behandelen, zodat het geen discussie wordt, maar een oprechte vraag aan de ander, vanuit nieuwsgierigheid.”

Dat merk ik ook nu in de praktijk. Het kost bijvoorbeeld best veel tijd voordat mensen begrijpen wat je bedoelt met een waaromvraag. Die voelt namelijk al snel als een aanval. Al is je intentie nog zo goed, iemand die voor het eerst een waaromvraag hoort, denkt al snel dat hij zich moet verklaren. Terwijl er heel veel andere manieren zijn om zo’n vraag te formuleren, die minder aanvallend overkomen. Je zou ook kunnen vragen: ‘Wat maakt dat je dat zegt?’, of ‘Kun je daar nog iets meer over uitleggen? Of je reageert op een specifiek woord dat iemand gebruikt. Als de ander zegt ‘dat vond ik echt stom!’ zou je kunnen vragen: ‘wat maakte het dan stom? Wat versta jij onder ‘stom’?’

En we zijn ook vaak geneigd zijn om met een ander mee te praten. Dus je wil bijvoorbeeld verbinding maken, en daarom zeg je: ‘ik kan me heel goed voorstellen dat dat vervelend is’. Of ‘oh ja, ik heb dat ook een keer meegemaakt’.  Maar wat je daarmee doet, is dat je het gesprek overneemt. Het gaat opeens over jou, niet meer over die ander. En dat doe ik heel veel, vanuit het idee dat ik daarmee verbinding maak. Maar wat je eigenlijk doet is het podium pakken.”

Pas je inzichten uit dit boek nu nog steeds toe?

“Wisselend. Als ik iemand aan het coachen ben, ben ik er heel bewust mee bezig. En ook als ik training geef. Het gaat makkelijker als ik in een bepaalde rol zit. Maar als ik soms met vrienden of kennissen een borreltje drink en iemand vertelt iets, dan merk ik wel dat ik vaker bij mezelf denk: ik ga niet direct reageren met ‘oh dat heb ik ook meegemaakt, dat begrijp ik’, maar eerst even één of twee extra vragen stellen. En op een gegeven moment zet ik dat ook weer uit. Want mensen zijn dit eigenlijk niet echt gewend. Als je telkens achter elkaar vragen blijft stellen worden ze daar ook ongemakkelijk van. ‘Wat is dit voor vragenvuur? En nu jij, wat vind jij er nou van?’ Dan trekken ze je weer mee in het gesprek, en dat is ook oké.”

2. Leadership and self-deception

Getipt door collega Jaap Brouwer.

Wanneer las je dit boek en waarom?

“Dat is misschien alweer 20 jaar geleden. Ik volgde toen het opleidingsprogramma ‘Building on Talent’ van de IMD Business School. En op een gegeven moment werd dit boek als leestip gegeven.”

Waar gaat het over?

“Het boek is een verhaal over iemand die start als leidinggevende en wordt meegenomen in de flow van het bedrijf. Dat bedrijf staat onder druk, er is veel ambitie, en er zijn allerlei issues die opgelost moeten worden. En te midden van dat alles ervaart de hoofdpersoon wat het betekent om macht te hebben. En wat dat vervolgens betekent voor hoe je met mensen omgaat. Hoe je met je collega’s omgaat.”

Waarom beveel je dit boek aan?

“Het zet je aan tot nadenken; als interim leider, als manager — even onafhankelijk van het niveau waarop je zit — als je druk gaat uitoefenen in de interactie met mensen die een andere functie in de hiërarchie van een organisatie hebben, heeft die hiërarchie impact op de manier waarop mensen dat gedrag ervaren. Op wat je wel en niet kunt zeggen. En of je daar feedback op krijgt of niet.

Dus wat je moet doen is: je bewust worden van het feit dat je continu te maken hebt met mensen. Niet met ‘medewerkers’, ‘collega’s’, ‘machines’ of ‘ondergeschikten’, maar mensen. Mensen met een eigen verhaal en persoonlijke omstandigheden die je er aan de buitenkant niet zomaar vanaf kan zien. Misschien is iemand schijnbaar heel succesvol, maar zit ie thuis in een enorme puinhoop met een scheiding, of worstelt hij met zijn gezondheid. Er zijn zoveel dingen die je niet weet.

En vaak proberen je collega’s met de beste wil van de wereld iets voor je te doen. De manier waarop je daarmee omgaat heeft zoveel impact op mensen. Als iemand iets voor je doet en je hebt dat niet herkend of niet gereageerd zoals zij dat verwachten, dan doet dat iets met hoe je als medemens en als collega door anderen wordt ervaren. En met hoe hard mensen voor je en met je willen werken.

Dus wees je ervan bewust dat, onafhankelijk van je positie, onafhankelijk van al dan niet hiërarchische verschillen, iedereen mens is. En over het algemeen doen we allemaal ons stinkende best om er iets van te maken. Dat levert een heel ander soort dynamiek op.

Iedereen met een leiderschapspositie zou dit boek een keer gelezen moeten hebben, om zich bewust te worden of blijven van de impact die je positie heeft op de ander.

LCG Interim leider Jaap over het boek ‘Leadership and self-deception’

Dat heeft mij wel gevormd in mijn leiderschap. Ik was me er altijd al wel bewust van, ik denk dat  — [lacht] Nu ga ik vast gevaarlijke dingen zeggen — ik hoop dat ik me daar altijd al naar gedroeg. Maar in de praktijk zal het vast niet altijd zo geweest zijn. En door het lezen van het boek ben ik me er nog meer bewust van geworden.

Daarom zou iedereen met invloed over andere mensen, dus een leiderschapspositie, dat boek een keer gelezen moeten hebben. En er met andere machthebbers een gesprek over moeten voeren. Of juist ook met de mensen die geen macht hebben.

Verder is het heel verhalend geschreven, het leest makkelijk weg. Ook lekker dun, dus als je 4 uur in een vliegtuig zit en je hebt dit boek bij je, dan kom je al een heel eind.”

Welke inzichten uit dit boek heb je meegenomen naar de praktijk?

“Tijdens het lezen had ik pas net de eerste stappen gezet in mijn carrière als leidinggevende. Maar ik ben bijvoorbeeld nu net begonnen met een nieuwe interimklus. En daar probeer ik niet alleen de managers te spreken, maar ook de mensen op de vloer. Ik probeer ook de secretaresse te spreken. Die bel ik dan om te vragen of zij voor haar leidinggevenden en met andere managers in de organisatie een kennismaking met mij kan plannen. Maar dan zeg ik ook altijd: en wanneer gaan jij en ik elkaar tegenkomen? Ik vind het ook leuk om even met jou kennis te maken.”

Dus je zorgt ervoor dat je op alle lagen van de organisatie contact maakt met de mensen.

Ja. En daarbij niet op de manier van: ‘ik ben Jaap en ik ben belangrijk — of ik hoop dat ik belangrijk ben’. Maar juist: ik ben Jaap, en ik kom je helpen. Ik hoop dat ik een positieve impact heb op de organisatie. Hoe kan ik jou helpen, en andersom ook de vraag, ‘hoe kun je mij helpen’? Dan krijg je een ander soort dynamiek. Er is nog steeds hiërarchie, maar veel meer van mens tot mens. Waarbij we allemaal de goede dingen voor de organisatie proberen te doen, allemaal vanuit onze eigen positie, onze eigen rol. En als je naar jouw gevoel niet krijgt wat je verwacht, dan is dat niet omdat de ander iets expres niet heeft gedaan. Vanuit zijn of haar perceptie heeft die persoon waarschijnlijk geprobeerd om de juiste dingen te doen.

Wat ik nu zeg is natuurlijk heel makkelijk gezegd. En in de praktijk komt er natuurlijk nog veel meer bij kijken. Maar het gaat wel om die instelling.”

Je gaat uit van de positieve intentie van de ander.

“Precies. En het is zo makkelijk om dat te zeggen, en tegelijkertijd zo moeilijk om je er elk moment bewust van te zijn. Ik had een tijdje terug nog een voorbeeld. Ik had twee of drie interacties met iemand gehad die allemaal niet zo soepel liepen. En op een gegeven nodigde ik hem uit voor een vergadering, en kreeg ik een afwijzing. Terwijl ik juist vooraf aan hem gevraagd had: ‘wanneer kun je?’ En hij had gezegd ‘op die en die dag waarschijnlijk wel’. Dus iedereen stond op aanwezig, behalve hij. En het eerste wat ik voelde was een soort van boosheid, zo van ‘wat flik je me nou?’. Daarna lees ik de inhoud van zijn bericht, waarin hij gewoon vertelt dat er toch iets tussen is gekomen. En dan denk ik bij mezelf: waarom schiet ik nou direct naar die conclusie? Doe dat nou niet! Het is zo makkelijk om het te weten en tegelijkertijd gaat het dus toch af en toe – in mijn eigen gedrag – mis.”

Welke passage is je het meest bijgebleven?

“Bijvoorbeeld een anekdote van een leidinggevende die denkt dat hij een bepaalde spreekkamer kan claimen, en uit zijn plaat gaat omdat iemand anders er een vergadering heeft gepland. Dat zijn hele basale voorbeelden waar je je echt wel aan kan relateren. Met name als je in een zakelijke context zit. Wie herkent het niet? Je hebt een belangrijke meeting, je denkt dat je een kamer hebt gereserveerd, of je denkt in elk geval dat die kamer voor jou is, en opeens zit iemand anders erin. En dan de frustratie en soms boosheid die daaruit kan voortkomen. Zo van: ‘hoe ga ik dit nu weer oplossen?’ En dat je dan vanwege je strepen denkt dat jij recht hebt op dat kamertje. Onzin, want die ander had ‘m gewoon netjes volgens het proces geboekt.

In mijn herinnering reageerde de leider zijn boosheid af op de collega die alles goed had gedaan. En de gevolgen dat zoiets kan hebben: iemand kan daardoor onzeker worden, zich terugtrekken, ontslag nemen…”

En hoe voorkom je zulke situaties?

“Het begint volgens mij met openstaan voor anderen. En met nieuwsgierigheid. Zit iemand anders in een kamer waarvan jij dacht dat je er recht op had? Begin dan niet met een oordeel maar met een vraag; ‘joh, ik dacht dat ik deze kamer mocht gebruiken. Ik zie dat jij erin zit; help. Hoe komt het dat jij er zit? Heb ik iets gemist?’. En de intonatie die je daarbij gebruikt bepaalt of iemand een open en eerlijk antwoord geeft, of juist in de verdediging schieten. Zit er een oordeel in je toon, of begin je al met een oordeel? ‘Jij had hier niet mogen zitten. Dit is mijn kamer!’

Dus jezelf openstellen en nieuwsgierig zijn naar hoe dingen werken, je afvragen waarom dingen zijn zoals ze zijn. En vooral dit boek lezen, dan komt die bewustwording er sowieso!”

3. Doe en denk als de Kleine Prins

Getipt door oud-collega Luciano Landzaad.

Wanneer las je dit boek?

“Ik las dit boek enkele jaren terug tijdens een zomervakantie. Ik heb het grootste deel al liggend of staand in een zwembad gelezen, met het boek op de rand.”

Waarom juist toen?

“Ik weet nog dat ik erg veel behoefte had aan rust en ontspanning na een drukke en hectische periode. En ik voelde aan alles dat een vakantie alleen geen verandering zou brengen aan hoe ik de drukte ná deze vakantie zou ervaren. Daarom besloot ik dit boek te lezen en mijn perspectief weer eens op te frissen.

 Ik wist al van mijzelf dat ik een speelse en lichte kant heb, iets waar anderen me vaak op wijzen. Dus ik was nieuwsgierig naar wat dit boek me zou leren om die kwaliteiten nog meer te benutten. Ik voelde dat het tijd was om die speelsheid nog meer in te zetten en met frisse ogen naar mijn dagelijks leven te kijken.”

Waarom zouden anderen dit boek moeten lezen?

“Omdat je door dit boek te lezen meer ruimte gaat zien voor lichtheid en plezier in het leven van alledag, dat door velen als veeleisend en druk wordt omschreven. Lees dit boek en ontdek een manier van leven die in de samenleving van tegenwoordig als een zeldzame schat mag worden beschouwd!

Het is wat mij betreft tijd dat we als mensen vaker breken met de snelheid en rationaliteit die ons dagelijks leven domineren. We worden immers als mensen in ons werk, onze studie en dergelijke geprezen om onze doelgerichtheid. En om het onderbouwen van keuzes met ons verstand. Maar laten we eerlijk zijn, soms willen we gewoon vertrouwen op onze intuïtie, onze eigen creativiteit volgen en een sprong in het diepe wagen. Of om het hoekje kijken zonder de angst voor meningen van anderen en eventuele risico’s. Daar is zo nu en dan wel ruimte voor, maar die komt voor veel mensen pas wanneer ze veel tijd over hebben voor ontspanning en ontdekking, bijvoorbeeld op vakantie.

Ik zou voorstellen dit in ons dagelijks leven meer te gaan ervaren. Om samen meer los te komen van die manier van kijken naar het leven waarin we mijns inziens wat vastzitten. Daar helpen we onszelf en volgende generaties mee. Stel je voor hoe het zou zijn om te leven vanuit authenticiteit, nog meer in verbinding met je gevoel en intuïtie. Het zou een samenleving creëren waarin we meer aandacht hebben voor het moment. Waarin we creatievere oplossingen vinden voor dagelijkse én grote problemen. Zelfverzekerd en open in contact staan met onszelf en anderen. En laten we vooral niet vergeten dat het ons ook meer ruimte geeft voor plezier!”

Omarm je kinderlijke intuïtie en geniet nog meer van het leven. Dit boek is misschien wel jouw gids naar een wereld vol mogelijkheden en vrijheid.

oud-LCG’er Luciano over het boek ‘Doe en denk als de Kleine Prins’

Welke passage is je het meest bijgebleven?

“Als je in het leven weleens onvrede voelt, denk dan terug… En vraag je kleine prins wat destijds je werkelijke verlangens waren. Alleen hij weet het en het is aan ons om ernaar te luisteren.”

Pas je inzichten uit dit boek nu nog steeds toe?

“Een aantal dingen. Steeds minder vaak zwak ik creatieve ideeën af om daarmee vooral rekening te houden met (de goedkeuring van) de ander. Ik ‘schaam’ me hierdoor veel minder, net als jonge kinderen. Ook ben ik in mijn weekenden steeds vaker doelloos. Vroeger moest een wandeling ‘ergens naartoe’ zijn, maar nu kan ik vaker zwerven in straten en paden inwandelen waarvan ik geen idee heb waar ze me gaan brengen. Ik geniet daardoor veel meer van wat er is. En ik doe ontdekkingen over plekken die ik eerder nog niet kende of vanuit deze ogen had bekeken.”

Tip 4 – 6. Voor de vakinhoud-lezers

Tip 7 – 9. Voor de even-wat-anders-lezers

Tip 10 – 12. Voor de lekker-weg-lezers

Tip 13 – 23. Boekenbacklog

13. Delia Owens – Daar waar de rivierkreeften zingen
14. Frederic Laloux – Reinventing organisations
15. Paulo Coelho – De Zahir
16. Sandra de Clerq – De kracht van het Enneagram
17. Johan Noorloos – Het inzicht
18. Coert visser – Progressiegericht werken
19. Edith Eva Egar – De keuze
20. Paul Schenderling – Er is leven na de groei
21. Gary Ferguson – De acht grote lessen van de natuur
22. Mitch Albom – Tuesdays with Morrie
23. Babette Porcelijn – De verborgen impact

---